Tavaf Nedir?
“Tavaf” kelimesinin lugat anlamı, bir şeyin etrafında dönmek demektir. İslami literatürde ise, “Tavaf” terimi, özellikle UMRE ve Hac ibadetleri sırasında Müminlerin Kabe’nin etrafında yedi kez dönerek gerçekleştirdikleri özel bir ibadeti tanımlar.
Tavafın temel işleyişi her zaman sabittir; yani tavafların yapılış biçiminde bir değişiklik olmaz. Ancak, tavafın niteliği, onun farz, sünnet veya vacip olmasına göre değişebilir. Yapılan ibadet tüm tavaflar için aynıdır, fakat niyetin özelliği – farz, vacip veya sünnet oluşu – farklılık gösterir. Farz, vacip veya nafile bir tavaf yaparken, niyet ederken bu özelliği belirtmek önemlidir ve bu, tavafın türünü belirler.
Tavaf Nasıl Yapılır?
Tavaf, İslam’ın kutsal ritüellerinden biri olarak hac ve umre ibadetlerinin merkezinde yer alır. Bu dini pratik, derin bir niyet ve ruhani bir hazırlıkla başlar. İşte bu kutsal yolculuğun adımları:
Hacerülesved’e Yöneliş
Tavafın başlangıcı, Kâbe’nin köşesinde bulunan Hacerülesved taşına yönelmekle başlar. Bu, İslami geleneğin en kutsal taşlarından biridir. Eğer mümkünse, hacılar bu taşa dokunarak onu öperler. Dokunmanın mümkün olmadığı durumlarda, hacılar avuç içlerini taşa doğru açarak, “Bismillahi Allahu Ekber” diyerek tekbir getirirler ve ardından avuç içine öpücük kondurup yüzlerine sürerler.
Dua
Hacerülesved’den selam verildikten sonra, “Bismillahi vallahü ekber, allahümme imanen bike ve tasdiken bi-kitabike ve vefaen bi-ahdike ve’t-tibaan li-sünneti nebiyyike sallallahü aleyhi ve sellem” duası okunur. Bu, tavafın niyetini pekiştiren ve hacının manevi bağını güçlendiren bir andır.
Tavafın Devamı ve Remel
Tavaf, Hacerülesved’in sol tarafından devam eder ve toplam yedi şavt (dönüş) ile tamamlanır. Özellikle umre sırasında, erkeklerin ilk üç şavtta sağ omuzlarını açarak hızlı adımlarla yürümeleri, yani “Remel” yapmaları geleneksel bir uygulamadır. İlk üç şavttan sonra omuzlar kapatılır ve bu işleme “Iztıba” denir.
Tavafın Şartları
Tavafın, Kâbe ve Hatim’in dışından yapılması gerektiğini unutmamak önemlidir. Eğer Hatim’in içine girilirse, tavaf geçersiz sayılır.
Tavaf Namazı
Yedi şavtın tamamlanmasının ardından, hacılar Makam-ı İbrahim yakınlarında iki rekat tavaf namazı kılarlar. Bu namazda ilk rekatta Kafirun, ikinci rekatta İhlas suresi okunur. Bu namaz, tavafın ruhani yönünü pekiştiren önemli bir adımdır.
Zemzem Suyu ve Dua
Tavaf namazının ardından hacılar, Kâbe’ye yönelerek Zemzem suyu içer ve üzerlerine dökerler. Ardından, Kâbe’de usulüne ve sünnete uygun bir tavaf yapmayı Allah’tan niyaz ederler.
Bu adımlar, hac ve umre ziyaretlerindeki manevi derinliği ve önemini vurgulayan, İslam ibadetlerinin merkezinde yer alan ritüellerdir. Her bir adım, hacının içsel yolculuğunda önemli bir rol oynar ve onların ruhani deneyimlerini zenginleştirir.
Tavaf Çeşitleri Nelerdir?
Hac ve Umre ziyaretlerinde gerçekleştirilen çeşitli tavaflar bulunmaktadır. Bu tavafların her biri, belirli zamanlarda ve özel koşullar altında yapılır. İşte bu tavafların bazıları:
1. Ziyaret Tavafı: Haccın en önemli parçalarından biridir ve farz olarak kabul edilir. Kurban Bayramı’nın ilk günü fecrin doğuşundan itibaren, ömrün sonuna kadar yapılabilecek bir tavaf türüdür. Ancak, Kurban Bayramı günleri içerisinde bu tavafla yükümlü olmak vaciptir. Eğer tamamen terk edilirse, hac geçersiz sayılır.
2. Kudüm Tavafı: Mekke’ye varıldığında yapılan sünnet bir tavaf çeşididir. Genellikle Mekke dışından gelen hacılar tarafından yerine getirilir.
3. Vedâ Tavafı: Bu tavaf vaciptir ve ayrıca Sader Tavafı, Vâcib Tavaf veya Kâbe’yi Son Ziyaret Tavafı olarak da bilinir. Mina’daki cemre atma işlemi tamamlandıktan ve Mekke’ye dönüldükten sonra, Mekke’den ayrılmadan önce son olarak yapılması gereken tavaf türüdür. Mekke sakinleri için bu tavaf vacip değildir. Adet veya lohusa halindeki kadınlar için de bu tavaf vacip olmaktan çıkar.
4. Umre Tavafı: Umrenin bir parçası olan bu tavaf, umreyi tamamlamak için gereklidir.
5. Tatavvu Tavafı: Farz, vacip ve sünnet tavafın dışında kalan, nafile olarak yapılan tavaflardır.
Bu tavaflar, İslami ibadetlerin önemli bir parçası olup, hac ve umre ziyaretlerinin temel unsurlarındandır. Her biri, hacıların manevi yolculuklarında özel bir yere sahiptir.